Maxey sur Vaise
Maxey sur Vaise is een Lotharings dorp dat gebouwd is rond een hoofdstraat en dat aan de voet van een beboste heuvel ligt. Het wordt tevens doorkruist door de Vaise, een riviertje waarvan zowel de bron als de monding in Maxey ligt (de kleinste rivier ter wereld....!) en waar je forellen (beschermd) kan terugvinden.
Rond 1830 heeft een cholera epidemie talrijke dodelijke slachtoffers gemaakt in Frankrijk. De staat en de burgemeesters van de gemeenten riepen op de regels betreffende de volkshygiëne te respecteren. Het is in die periode dat de washuizen werden gebouwd. In Maxey werden twee washuizen gebouwd rond 1836 en in dezelfde periode besloot men de Vaise te kanaliseren. Deze twee washuizen werden onlangs gerenoveerd. Het eerste washuis heeft een bijzonder karakter, ze is namelijk uitgerust met een tandheugel om de hoogte van de houten vloer te regelen naargelang het waterniveau.
Er zijn ook twee kastelen. Het hoger gelegen kasteel is het oudste (14de eeuw) maar werd gewijzigd doorheen de eeuwen. Jeanne d'Arc stopte er tijdens haar doortochten tussen Domrémy en Vaucouleurs. Het lager gelegen kasteel werd gebouwd in de 16de eeuw. Het ligt aan de noordelijke kant van het dorp, dicht bij de Vaise. Het is een versterkt huis. Bij de restauratie werd de oorspronkelijke configuratie behouden. Deze twee privé eigendommen kunnen niet bezocht worden.
Een originaliteit van het dorp is de oude begraafplaats. Deze is gelegen aan de voet van de heuvel. De begraafplaats was verlaten sinds 1900 en raakte in vergetelheid. In 1995 heeft Maxey sur Vaise de begraafplaats laten restaureren ter gelegenheid van de wedstrijd 'un patrimoine pour demain', georganiseerd door het tijdschrift 'Le Pèlerin' in 1997. Men vindt er kruisen en grafstenen in de typische funeraire kunst van de XVII, XVIII en XIX eeuw.
Oorspronkelijk bevond de dorpskerk (eerder een kapel) zich binnen de omwalling van de begraafplaats. Maar de toegang was moeilijk, vooral bij regenweer, en werd afgebroken voor de Revolutie. De huidige kerk werd vervolgens gebouwd op paalwerk op de oorspronkelijke plaats van de Vaise.
In de 17de eeuw kwamen in het Masseraumont bos (net boven het dorp) individu's samen waarvan men zei dat ze "vrijmetselaars" waren. Om te voorkomen dat ze verrast zouden worden lieten ze het gerucht verspreiden dat ze heksen waren. Men gaf aan Maxey de bijnaam 'het dorp van de heksen' en men noemde de inwoners heksen. Het pad dat leidt naar Masseraumont heet "la voie limagie" en herinnert hieraan.